Thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ tăng men gan bằng cách cung cấp các dưỡng chất hỗ trợ chức năng gan. Silymarin từ cây lúa mạch, curcumin từ nghệ, và các vitamin như vitamin E có thể giúp bảo vệ và tái tạo tế bào gan. Nên sử dụng thực phẩm chức năng sau khi thảo luận với bác sĩ để đảm bảo phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của bạn và tránh tác động phụ không mong muốn.
Gan là tạng đặc lớn nhất trong cơ thể và đảm nhận nhiều chức năng khác nhau bao gồm các chức năng tổng hợp, chuyển hóa và khử độc. Khi các tế bào gan bị phá hủy sẽ giải phóng các enzyme hay gọi là men gan vào máu, men gan cao là dấu hiệu cho thấy sự tổn thương các tế bào gan bao gồm tổn thương viêm và hoại tử gan.
1. Men gan cao là gì?
Men gan bản chất là các enzyme xúc tác thực hiện các phản ứng sinh hóa tại gan, giúp gan đảm nhiệm chức năng chuyển hóa các chất, men gan bao gồm:
Alanine transaminase (ALT hoặc SGPT)
Aspartate transaminase (AST hoặc SGOT)
Gamma-glutamyl transferase (GGT)
Phosphatase kiềm (ALP) được tìm thấy ở các vi-ti mật quản và xoang mạch gan trong đơn vị cấu trúc cơ bản gan
Bình thường khi các tế bào gan chết đi do quá trình lão hóa từ đó một lượng men gan sẽ phóng thích vào máu ở nồng độ dưới 35 UI/L.
Do một nguyên nhân nào đó dẫn đến sự phá hủy tế bào gan nhiều hơn làm cho nồng độ men gan trong máu tăng cao. Nếu men gan tăng từ gấp chỉ số bình thường một đến hai lần là mức độ nhẹ, 2 đến 5 lần là mức độ trung bình, tăng trên 5 lần là mức độ nặng.
2. Nguyên nhân nào dẫn đến tăng men gan?
Tăng men gan có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, và đây là một số lý do phổ biến:
- Viêm gan:
- Viêm gan B, C, và D có thể dẫn đến tăng men gan.
- Nhiễm trùng và viêm gan do các vi khuẩn hoặc virus khác cũng có thể gây ra tăng men gan.
- Béo phì:
- Béo phì là một nguyên nhân phổ biến gắn liền với tăng men gan.
- Tiểu đường:
- Người mắc tiểu đường có nguy cơ cao hơn về các vấn đề gan, bao gồm tăng men gan.
- Thuốc và chất độc hại:
- Sử dụng lâu dài các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến gan, ví dụ như paracetamol khi sử dụng quá liều.
- Tiếp xúc với chất độc hại như hóa chất, kim loại nặng, có thể gây tổn thương gan.
- Rượu và chất kích thích:
- Tiêu thụ rượu nhiều hoặc sử dụng chất kích thích có thể gây tổn thương gan và dẫn đến tăng men gan.
- Các bệnh truyền nhiễm khác:
- Các loại bệnh như cúm, HIV, hay nhiễm khuẩn nặng cũng có thể ảnh hưởng đến gan.
- Các bệnh lý gan khác:
- Bệnh gan nhiễm mỡ không cồn (NAFLD) và bệnh gan nhiễm mỡ có cồn (AFLD) đều có thể dẫn đến tăng men gan.
- Tác động của môi trường:
- Môi trường làm việc có thể chứa các chất độc hại có thể làm tổn thương gan.
3. Dấu hiệu tăng men gan
Tăng men gan thường không gây ra các triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi tình trạng này trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, có thể xuất hiện một số dấu hiệu và triệu chứng. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến của tăng men gan:
- Đau hoặc không thoải mái ở vùng bụng trên:
- Cảm giác đau hoặc áp lực ở phía bên phải của bụng trên có thể là một dấu hiệu của tăng men gan.
- Thay đổi màu sắc nước tiểu:
- Nước tiểu có thể trở nên đậm màu hoặc có màu đen như cà phê do sự tăng lượng bilirubin trong máu.
- Sưng bụng hoặc chân:
- Dư lượng chất nước có thể tích tụ trong cơ thể, dẫn đến sưng bụng hoặc chân.
- Mệt mỏi và yếu đuối:
- Gan chịu trách nhiệm sản xuất nhiều chất cần thiết cho cơ thể. Khi gan bị tổn thương, người bệnh có thể trải qua mệt mỏi và yếu đuối.
- Sự thay đổi trong trọng lượng:
- Cả giảm cân đột ngột hoặc tăng cân không lý do rõ ràng có thể liên quan đến vấn đề gan.
- Sự thay đổi trong màu sắc của da và mắt:
- Da có thể trở nên vàng (jaundice) và mắt có thể trở nên vàng do sự tăng lượng bilirubin trong máu.
- Nôn mửa và mệt mỏi:
- Một số người có thể trải qua cảm giác buồn nôn và nôn mửa.
- Tăng cảm giác đau khi ăn:
- Một số người có thể cảm thấy đau hoặc không thoải mái sau khi ăn.
Nhớ rằng những dấu hiệu này có thể xuất hiện khi tình trạng tăng men gan đã phát triển đến mức độ nghiêm trọng. Nếu bạn nghi ngờ mình có vấn đề với gan, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được đánh giá và chẩn đoán đúng đắn.
4. Hậu quả của tăng men gan
Tăng men gan, nếu không được điều trị kịp thời hoặc khiến cho gan bị tổn thương nặng, có thể dẫn đến nhiều hậu quả và vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Dưới đây là một số hậu quả phổ biến của tăng men gan:
- Xơ gan:
- Tăng men gan kéo dài có thể dẫn đến xơ gan, một tình trạng mà gan bị thay thế bởi mô sợi, làm suy giảm chức năng gan.
- Viêm gan mãn tính:
- Nếu tăng men gan không được kiểm soát, có thể phát triển thành viêm gan mãn tính, điều này làm suy giảm chức năng gan và gây tổn thương cấu trúc gan.
- Gan nhiễm mỡ không cồn (NAFLD):
- Tăng men gan có thể dẫn đến tích tụ mỡ trong gan, gây ra bệnh gan nhiễm mỡ không cồn, một tình trạng ngày càng phổ biến.
- Cirrhosis:
- Nếu xơ gan tiếp tục phát triển, nó có thể dẫn đến cirrhosis, là giai đoạn cuối cùng của tổn thương gan. Cirrhosis là tình trạng không thể đảo ngược và có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
- Gan ung thư:
- Người mắc tăng men gan, đặc biệt là trong trường hợp viêm gan mãn tính hoặc cirrhosis, có rủi ro cao hơn về việc phát triển gan ung thư.
- Suy gan:
- Khi gan bị tổn thương nặng, chức năng gan giảm đáng kể, có thể dẫn đến suy gan, một tình trạng có thể đe dọa tính mạng.
- Nhiễm trùng:
- Gan chịu trách nhiệm trong việc lọc và loại bỏ các chất cặn và vi khuẩn khỏi máu. Khi chức năng gan bị suy giảm, có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng.
- Các vấn đề về huyết áp và đường huyết:
- Tăng men gan có thể ảnh hưởng đến cân nặng, áp lực máu và kiểm soát đường huyết.
Chú ý rằng mức độ nghiêm trọng của hậu quả này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nguyên nhân của tăng men gan, thời gian kéo dài, và liệu pháp điều trị được áp dụng. Việc chăm sóc sức khỏe đều đặn và theo dõi bởi bác sĩ là quan trọng để ngăn chặn và quản lý tình trạng tăng men gan.
5. Làm sao để phòng ngừa men gan cao
Chế độ ăn uống hợp lý: Kiêng rượu, bia và các đồ uống có cồn, không hút thuốc lá, thuốc lào và các chất kích thích. Nên thường xuyên ăn loại thực phẩm giúp hạ men gan và bảo vệ chức năng gan như các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin A, B1, B2, B6 có nhiều trong sữa tươi, lòng đỏ trứng, gan, gan, ngũ cốc, thịt nạc, rau xanh, uống thêm các loại nước ép trái cây…
Chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Ngủ đủ giấc, ngủ sớm, tránh thức khuya làm việc căng thẳng.
Uống nhiều nước: Uống nước giúp đẩy nhanh quá trình tuần hoàn máu và tăng cường khả năng hoạt động của các tế bào gan, giúp quá trình đào thải các chất độc ra khỏi cơ thể nhanh hơn. Mỗi ngày nên uống ít nhất 1,5 lít nước.
Những người mắc bệnh lý về gan, nhiễm virus gây viêm gan nên kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần.
Men gan cao có thể là biểu hiện tình trạng bệnh lý nghiêm trọng tại gan, những dấu hiệu nhận biết tình trạng men gan cao thường không rõ ràng khi men gan tăng ít, để xác định cách đơn giản nhất là kiểm tra thông qua xét nghiệm men gan.
