Rối loạn chức năng gan là một bệnh lý nguy hiểm xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như rượu bia, chế độ ăn thiếu khoa học, vi khuẩn, vi rút,… Bệnh rối loạn chức năng gan nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời có thể làm suy giảm chức năng gan, gây xơ gan thậm chí là ung thư gan.
Rối loạn chức năng gan là bệnh gì?
Rối loạn chức năng gan, còn gọi là nóng gan, là hiện tượng gan bị tổn thương và không thể thực hiện được đúng các chức năng của nó. Tình trạng này nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến suy giảm chức năng gan và gây ra các vấn đề bệnh lý như viêm gan và xơ gan hay thậm chí là ung thư gan.
Nhìn chung, bệnh rối loạn chức năng gan có thể khiến gan bị rối loạn một hoặc nhiều các chức năng sau:
- Chuyển hóa chất dinh dưỡng;
- Thanh lọc , giải nhiệt và loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể;
- Sản xuất và lưu trữ nguồn năng lượng dưới dạng các glycogen và triglyceride;
- Sản xuất và tổng hợp nên các thành phần như protein, hormone angiotensinogen, albumin – protein,…
- Sản xuất mật;
- Các chức năng khác như duy trì sự cân bằng hormone, ngăn chặn các tác nhân gây hại xâm nhập vào ruột,…
Triệu chứng rối loạn chức năng gan
Bệnh rối loạn chức năng gan thường khó được phát hiện sớm bởi các triệu chứng của bệnh thường khởi phát khi tình trạng bệnh đã chuyển tiến sang mức độ vừa hoặc nặng. Do đó, bạn hãy đến gặp bác sĩ ngay khi thấy cơ thể có những dấu hiệu sau:
1. Rối loạn chức năng gan làm vàng da, màu mắt thay đổi
Vàng da, màu mắt thay đổi là những triệu chứng nguy hiểm cho thấy gan của bạn đang bị tổn thương hoặc tắc mật. Bilirubin (tiếng La-tinh nghĩa là mật đỏ), là một phủ phẩm có màu vàng sẫm hoặc đỏ cam được gan tạo ra sau khi phá vỡ tế bào hồng cầu và thường được lưu trữ trong túi mật, sau đó đi vào tá tràng để thải ra ngoài cùng với phân.
Tuy nhiên, nếu gan hoặc hệ thống đường mật của cơ thể bị tổn thương sẽ khiến cho bilirubin không được đưa vào tá tràng mà thay vào đó sẽ bị tích tụ và hấp thụ vào máu, từ đó gây ra hiện tượng vàng da và vàng mắt.
2. Phân và nước tiểu đổi màu
Khi nhu mô gan bị tổn thương sẽ gây ra tình trạng tắc mật và làm tăng lượng bilirubin hấp thu vào máu. Điều này khiến cho lượng urobilin trong nước tiểu tăng lên, và làm cho nước tiểu có màu vàng sậm hơn bình thường. Thông thường, các vi khuẩn trong ruột sẽ chuyển hóa bilirubin thành urobilinogen và stercobilin, làm cho phân có màu vàng. Tuy nhiên khi tình trạng tắc mật xảy ra, lượng stercobilin trong phân sẽ trở nên ít đi, dẫn đến phân của người bệnh có màu xám nhạt hoặc bạc.
3. Nóng gan gây mẩn đỏ ngứa ngáy khó chịu
Một trong những triệu chứng rối loạn chức năng gan dễ nhận biết nhất đó là việc cơ thể nổi mẩn và trở nên ngứa ngáy, khó chịu. Lúc này, trên da của người bệnh sẽ xuất hiện mẩn đỏ với các đốm sần, dày và ngứa. Nguyên nhân là do gan bị suy yếu dẫn đến không thể đào thải hết các chất độc ra ngoài, từ đó mới gây ra tình trạng ngứa ngáy khó chịu khắp cơ thể. Thông thường, nồng độ bilirubin trong máu càng cao thì bệnh nhân càng dễ bị nổi mẩn ngứa.
4. Báng bụng là triệu chứng của rối loạn chức năng gan
Báng bụng (hay cổ trướng) là một dấu hiệu của tình trạng xơ gan mất bù. Đây cũng là một biến chứng nặng của bệnh xơ gan mạn tính. Tình trạng này không chỉ tăng nguy cơ tử vong mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Đồng thời làm gia tăng nguy cơ hình thành các biến chứng khác như nhiễm trùng trong dịch ổ bụng, triệu chứng nôn mửa có máu và cả ung thư gan.
5. Rối loạn chức năng gan gây chán ăn, buồn nôn
Người bị bệnh gan thường xuất hiện các triệu chứng như chán ăn, buồn nôn và rối loạn tiêu hóa. Bởi lẽ, rối loạn chức năng gan khiến dịch mật – một chất giúp ruột hòa tan chất béo và một số loại vitamin, được tiết ra một cách hạn chế. Điều này dẫn đến sự tích tụ chất béo quá mức trong ruột, gây đầy hơi, khó tiêu và buồn nôn. Đồng thời, khi gặp vấn đề về gan, nhiều người thường có tâm lý kiêng khem, khiến cho lượng thức ăn tiêu thụ giảm dần, từ đó dẫn đến tình trạng suy nhược và sút cân.
6. Người mệt mỏi, cơ thể suy nhược do nóng gan
Gan là cơ quan duy nhất trên cơ thể giúp bạn chuyển hóa dinh dưỡng từ thực phẩm thành năng lượng cho tế bào. Do đó, khi gan bị suy yếu, nó thường khiến bạn mệt mỏi, suy nhược, uể oải, lừ đừ, mất tập trung, hay nhầm lẫn, mất phương hướng,… từ đó gây ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt hàng ngày và hiệu suất công việc.
Chưa hết, tình trạng rối loạn chức năng gan kéo dài còn dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm khác như suy gan cấp, viêm gan và xơ gan. Vì vậy, nhận biết sớm các dấu hiệu gan suy yếu giúp chúng ta chăm sóc, phòng ngừa và điều trị các bệnh gan một cách kịp thời và hiệu quả hơn.
Nguyên nhân gây rối loạn chức năng gan
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây rối loạn chức năng gan. Trong đó, 6 nguyên nhân gây rối loạn chức năng gan phổ biến nhất là:
1. Mắc bệnh viêm gan do virus
Bệnh viêm gan mạn tính xảy ra do các loại vi rút viêm gan siêu vi xâm nhập vào cơ thể và gây ra những tác động xấu ảnh hưởng đến chức năng của gan. Trong số đó, viêm gan virus B và C là hai loại phổ biến nhất. Con đường lây nhiễm virus viêm gan thường là do quan hệ tình dục không an toàn, lây qua đường máu hoặc do tiếp xúc với dịch nhầy của người bệnh.
Viêm gan do vi-rút thường tiến triển một cách âm thầm, gây tổn thương cho mô gan và dẫn đến suy giảm chức năng gan. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể mà bệnh có thể có triệu chứng hoặc không và thường chỉ được nhận biết khi bệnh đã vào giai đoạn nặng. Các dấu hiệu cảnh báo thường gặp của viêm gan mạn tính có thể bao gồm sốt, mệt mỏi, buồn nôn, đau bụng và một số triệu chứng khác.
2. Bị gan nhiễm mỡ
Một trong những nguyên nhân gây rối loạn chức năng gan phổ biến nhất hiện nay chính là việc cơ thể bị dư chất béo hoặc nhiễm mỡ. Khi hàm lượng chất béo tích tụ trong gan vượt quá 5% khối lượng gan, sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng hoạt động của gan và dẫn đến tình trạng gan bị nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ được phân thành nhiều cấp độ khác nhau như: gan nhiễm mỡ độ 1, độ 2 và độ 3. Tình trạng này nếu kéo dài có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng đến gan như viêm gan, xơ gan, suy gan hay thậm chí là ung thư gan.
3. Nóng gan do dùng nhiều thức uống chứa cồn
Bia, rượu và các loại đồ uống là “kẻ thù” số một của gan. Bởi chúng không chỉ làm cho gan trở nên rối loạn mà còn là nguyên nhân gây ra hàng loạt các bệnh lý phổ biến về gan như gan nhiễm mỡ, xơ gan, suy gan, ung thư gan… Khi bạn uống rượu, chỉ có khoảng 10% lượng cồn được loại bỏ qua hơi thở, mồ hôi, nước tiểu,… Phần còn lại sẽ được hấp thụ vào máu và tác động trực tiếp lên gan, kích thích các phản ứng viêm, stress oxy hóa, thậm chí gây hoại tử tế bào gan và làm suy giảm khả năng đào thải độc tố của gan.
4. Lạm dụng thuốc điều trị bệnh lý
Việc thường xuyên uống các loại thuốc tây trong thời gian dài mà không có sự chỉ định của bác sĩ có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến gan. Bởi lẽ, thói quen này có thể khiến cho gan phải làm việc “quá tải” để phân giải, chuyển hóa và loại bỏ các thành phần hoạt chất và độc tồ có trong thuốc, từ đó dẫn đến xuất hiện các triệu chứng như nóng gan, viêm gan thậm chí là suy gan.
5. Rối loạn chức năng gan do ăn uống thiếu khoa học
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe của gan. Việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chiên rán, dầu mỡ bão hòa, thực phẩm nhiều đường và tinh bột nhanh, kết hợp với chế độ ăn ít rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu chất xơ, có thể khiến gan nhanh chóng bị tích mỡ, viêm nhiễm, xơ hóa,… từ đó dẫn đến tình trạng nóng và rối loạn chức năng của gan.
6. Nguyên nhân do mắc bệnh gan tự miễn
Khi hệ thống miễn dịch của cơ thể hoạt động không chính xác và tấn công các tế bào gan thay vì mầm bệnh, ta gọi đó là tình trạng gan tự miễn. Đây là một căn bệnh khá hiếm nhưng vẫn cần được quan tâm và điều trị kịp thời để tránh gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho gan. Những người bị bệnh gan tự miễn ở giai đoạn đầu, thường không xuất hiện các triệu chứng cụ thể và rõ ràng. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển nặng, người bệnh sẽ cảm nhận rõ hơn thông qua các dấu hiệu như mệt mỏi, da vàng, mắt vàng,…
Cách điều trị rối loạn chức năng gan
Nhìn chung, có 4 cách điều trị rối loạn chức năng gan phổ biến, thường được nhiều bác sĩ chỉ định là:
1. Dùng thuốc điều trị rối loạn chức năng gan
Rối loạn chức năng gan nên uống thuốc gì? Có nhiều loại thuốc chữa nóng gan, bao gồm cả thuốc Tây y và Đông y. Tuy cách thức và thành phần của chúng khác nhau, nhưng đều có tác dụng chủ yếu là làm mát gan, giải độc gan và bổ gan:
- Các bài thuốc Đông y: Thường sử dụng các thành phần như trà atiso, cam thảo, rau má, nhân trần,… Hiệu quả của chúng thường chậm hơn so với thuốc Tây y và trong quá trình sử dụng thuốc, người bệnh cần chú ý nếu phát hiện có bất kỳ biểu hiện bất thường nào, nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa để kiểm tra lại sức khỏe.
- Các loại thuốc Tây y: Thường có thời gian điều trị nhanh và hiệu quả cao. Tuy nhiên, quan trọng là người bệnh cần phải tuân thủ theo chỉ định từ bác sĩ để không uống quá liều, làm tăng gánh nặng chuyển hóa và gây ngộ độc gan.
2. Người bị rối loạn chức năng gan cần bỏ rượu bia
Giảm hoặc kiêng bia rượu hoàn toàn là điều cần thiết để giúp cho các tế bào gan có điều kiện để tự tái tạo và phục hồi sau những tổn thương. Điều này cũng giúp cho quá trình điều trị bệnh hiệu quả hơn, tiết kiệm thời gian và chi phí điều trị.
3. Xây dựng chế độ dinh dưỡng giúp giải độc gan, mát gan
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người bệnh kiểm soát tốt tình trạng nóng gan. Và để làm được điều đó, người bệnh cần tập trung vào hai vấn đề sau:
- Giảm tiêu thụ carbohydrate: Người bị nóng gan cần hạn chế tiêu thụ các thực phẩm giàu carbohydrate (chất đường bột) như: bánh mì, mì ống, cơm, ngũ cốc, khoai tây,… Bởi lẽ, những thực phẩm này có khả năng chuyển hóa thành chất béo dễ dàng, gây tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ và tình trạng nóng gan.
- Tăng cường rau xanh và protein: Rau xanh và trái cây là những thực phẩm có hiệu quả cao trong việc điều trị chứng nóng gan. Chúng cũng giúp làm sạch và phục hồi chức năng thải độc của gan. Trong khi đó, protein đóng vai trò quan trọng trong việc giúp ổn định lượng đường trong máu, hỗ trợ giảm cân,… từ đó giúp làm giảm áp lực lên gan và giúp gan khỏe mạnh hơn.
4. Điều chỉnh thói quen sinh hoạt
Đầu tiên, người bị nóng gan nên cố gắng ngủ đủ giấc từ 6 đến 8 tiếng mỗi ngày và tránh thức khuya sau 23 giờ. Điều này sẽ giúp gan có thời gian để tự phục hồi và đảm bảo cho chức năng thải độc hoạt động hiệu quả hơn.
Tiếp theo, bạn cần tập cho mình thói quen kiểm soát căng thẳng để không gây ảnh hưởng xấu đến hoạt động tiêu hóa. Đọc sách, nghe nhạc hoặc thực hiện những hoạt động yêu thích sẽ giúp tinh thần được thư giãn và hỗ trợ điều hòa nội tiết tố và làm “mát” gan.
Cuối cùng, đừng quên dành ra ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập luyện thể thao. Đi bộ, bơi lội, đạp xe hoặc bất kỳ môn thể thao nào cũng có thể giúp tăng cường quá trình trao đổi chất và hoạt động của gan, từ đó giúp cải thiện sức khỏe tổng quát và ngăn ngừa nhiều nguyên nhân gây nóng gan.
